" ñ "harfi "NG"sesi ile yani; art damak " N "si olarak,
" : " işaretinden önceki harf ise uzatarak okunmalıdır.

A:med olmassa, Me:met olur
Ahmet olmazsa, Mehmet olur
Başarısızlık durumunda umudun yitirilmemesi gerektiğini, her zaman başka yolların da var olduğunu anlatmak için kullanır. Aklı gaymak
Aklı kaymak
Olmayacak, uçuk kaçık şeyler söylemek, önermek. Aklım çıkdı
Çok korktuğunu belirtmek için söylenir. Aklımıñ sölezine gelmez
Kafama takmam, dert etmem anlamında söylenir.(Örnek: Hakaretlerin aklımıñ sölezine gelmez.) Allah boy ve:miş, gerisiñi goyve:miş
Allah boy vermiş, gerisini koyvermiş
Aptallık eden uzun boylulara söylenir. Anadañ atadañ
Ailemden kaldı ya da ezelden beri.(Örnek: Bu ev, anadan atadan benim.) Aracı yir bereyi
Aracı yer bereyi (yara)
Bir işte aracılık yapmak çok zordur. Bütün sıkıntıyı aracılık yapan kişi çeker anlamında. Arap öpmeyinen dudak gara:maz
Arap öpmeyle dudak kararmaz
Mecbur kalındığında, kişinin kendisine ters gelen bir işi yapmasının onu üzmemesini, zorunlu olduğu için yapması gerektiğini anlatmak için kullanılır. Atatürk gibi
Güzel, yakışıklı, bilgili, görkemli ve ahlaklı kişi . Ateş Alañ Dudu
Ateş Alan Dudu
Gittiği yerde çok durmayan kişiye söylenir. (Örnek: Daha yeni geldin; niye kalkıyorsun, ateş alan Dudu) Bagası yol gocadır
Aptalı yol kocatır
Bagas, aptal anlamına gelen kövümüze özgü bir sözcüktür. "Akılsız başın cezasını ayaklar çeker" anlamında kullanılan bir deyimdir. Bakdın deli; sen dön geri
Baktın deli; sen dön geri
Bir kimse sözden anlamayan, hâlden bilmeyen saygısız bir kişiliğe sahipse, onunla asla muhatap olunmamalıdır. Başımda deyirmen daşı dönüyo
Başının dertten hiç kurtulmadığını anlatmak için kullanılır (Örnek: Bu nasıl iştir, başımda değirmen taşı dönüyor). Bayguşuñ baza:da işi ne?
Baykuşun pazarda işi ne?
Kendini veya başkasını küçümsemek amacıyla söylenir. Bi gaşık ta:ranañ varısa, erbabıña bişitdir
Bir kaşık tarhanan varsa, erbabına pişitdir
İşin mutlaka ehline yaptırılması gerektiğini anlatmak için söylenir. Bin bununu yimek
Gereksinimlerinin de üzerinde çok iyi bir yaşam sürmek. Bir kile duz yir de, bi yudum su içmez
Bir kile tuz yer de, bir yudum su içmez
Derdini içine atan, kimseye anlatmayan kişiler için kullanılır. Bir pak
İyice, güzelce.(Örnek: Oturup bir pak karnımı doyurdum.) Bostan oyuğu
İstanbul Türkçesi
Avanak, bön. Buldun bi goyun; yi de doyun
Buldun bir koyun; ye de doyun
Elindekilerle yetinmeyi bil; şikayet etme. Buruñ gırıñ
Bir kişiye kırgın olunduğunu, aralaranın pekte iyi olmadığını anlatmak için söylenir.(Örnek: Arkadaşımla aramız burun gırın.) Canıma com com
Bana göre hava hoş anlamında kullanılır. Cinganıñ torbasıñda ekmek olunca uyuyamazımış
Çingenin torbasında ekmek olunca uyuyamazmış
Elinde avcunda ne varsa bitirene kadar uğraşmadan içi rahat etmeyen kişileri anlatmak için söylenir. Cobul olmak
İstanbul Türkçesi
Bolluk içinde olmak. Çakır hoca
Olmadık şeylerden korkan kişiler için söylenir. Çene bezirganı
Çok konuşanlar için söylenir. Çıllık mıllık olmak
İstanbul Türkçesi
Korkudan bağırarak kaçışmak. Daşı eline al da, köpeyi ö:le an
Taşı eline al da, köpeği öyle an
Kötüye bulaşacaksan, önlemini al anlamında kullanılır. Dav ardında osun da, daş altında olmasın
Dağ ardında olsun da, taş altında olmasın.
Kötü bir sonuca katlanılmaktansa, daha az kötü bir sonuca razı gelinmesi. (Örnek: Çocuğum gurbette; onu çok özledim; ama dav ardında osunda, daş altında olmasın. Yani burada; hayatta ve sağlıklı ya, özlemine katlanmaya razıyım, anlanlamında kullanılı Deddiri düddürü
Abuk sabuk anlamında kullanılır.(Örnek: Yaptığın her iş deddiri düddürü.) Deddiri düddürü
İstanbul Türkçesi
abuk sabuk. Deli dalacan
Genellikle küçük çocuklar için kullanılan bu deyim, yerinde duramayan, aşırı etkin kişiler için söylenir. Deliksiz gabaya giriyo (Genellikle küçük çocuklar için kullanılır)
Bir kimsenin aşırı derecede hareketli ve yaramaz olduğunu anlatmak için kullanılır.(Örnek: Sizin çocuk uslu; bizimki deliksiz kaba giriyor.) Dere tepe gonuşmak
Dere tepe konuşmak
Olmadık şeyler konuşarak konunun dışına taşan, söyledikleriyle insan yüreğini kıran, işin oluruna gitmeyen kişiler için söylenir. Desdi tıkası
İstanbul Türkçesi
Tombul ve kısa boylu kişi. Dırca gitmek
İstanbul Türkçesi
Alttan alıp, tartışmayı bitirmek yerine, karşısındakinin sürekli damarına basmak. Dibiñi dar etmek
Bir yiyeceği ya da parayı bitirene kadar uğraşmak. Dil dolaşıklıyı
Dil dolaşıklığı
Kişilerin birbirlerine incitecek sözler söyleyip darılmaları. Dil mi göze:, dilbe: mi?
Dil mi güzel, dilber mi?
Tatlı dille her sorunun çözülebileceğini, tatlı dilin, güzel huyun fiziksel güzellikten çok daha önemli olduğunu, anlatmak için söylenir.(Örnek: Dostunla sorununu konuşarak çöz; dil mi göze: dilbe: mi?) Diline vird etmek
Bir şeyi dilinden düşürmemek. Bıkkınlık verircesine aynı şeyden bahsetmek. Dişi, dırnayı gülmek
İstanbul Türkçesi
Çok sevinmek, mutlu olmak. Domba düdük etmek
Duyulmaması gereken bir olayı herkese duyurmak.(Örnek: Bizi domba düdük ettin) Don yavı
Don yağı
Soğuk, sevimsiz kişi. Düdükcü
İstanbul Türkçesi
Gücü yettiği halde üretmeyen, boş boş gezen ya da kendisine pek inanılmayan, kaypak kişi. Eğreti giyen gırıdır; sabısının g:anını gurudur.
Eğreti giyen kırıtır; sahibinin kanını kurutur.
Kimseden emanet birşey alınmaması gerektiğini öğütleyen bir deyimdir. Ekmek mayadan, gız anadañ olur.
Ekmek mayadan, kız anadan olur
"Anasına bak kızını al" anlamında kullanılır. Elekci gası
Elekçi karısı
Evinde oturmayan, sürekli gezen kişiler için söylenir Elin lafı ele golaylı gelir
Elin lafı ele kolay gelir
Açıklama Emanet eşeñ bayır yuka kopa paldımı
Emanet eşeğin bayır yukarı kopar paldımı
Paldım, semerin yokuş inerken kaymasını engelleyen kayıştır. Emanet alınan birşeye mutlaka zarar gelceğini ifade etmek için söylenir. Erken giden işiñe; geç gakan düşüñe
Zamanını uykuda harcamayıp çalışmak ve üretmek gerektiğini anlatmak için söylenir. Ermeni misin?
Haksızlık yapanlara, zulüm ededenlere söylenir. Esirgeneñ göze çöp bata:
Esirgenen göze çöp batar
Abartılı bir şekilde esirgenen, korunan, kıskanılan birşeyin eninde sonunda zarar göreceğini ifade etmek için söylenir. Eşeñ yimediyi ot başıñı a:rıdır
Eşeğin yemediği ot başını ağrıtır
İnsanın bilmediği birşeyi yaparken mutlaka acemilik çekeceğini ifade etmek için söylenir Eyi yüz, eyi surat
İyi yüz, iyi surat
Bir kişiye kötülük edip, yaptıklarından utanmayarak yeniden o kişiyle konuşmak isteyen kişi. Eyinin yanına gidesiñ eyilik bılaşır; kötünün yanıña gidesiñ kötülük bılaşır
İyinin yanına gidersin iyilik bulaşır; kötünün yanına gidersin kötülük bulaşır
Açıklama Gaba göt
Kaba göt
Küçük bir iş görse bile hemen yorulan. Gabıcaklamak
Cevizi yeşil kabuğundan ayırma işine gabıcaklamak denir. Durduğu yerde duramayan kişiler için söylenir. Gadı önüne galle mi çıkıcak
Kadı önüne galle mi çıkıcak
Bir işi yaparken aşırı titizlik gösterenlere söylenir. (Örnek: O kadar uğraşma, gadı önüne galle mi çıkıcak.) Gara avaca gandil asa
Kara ağaca kandil asar
Elinden her türlü kötülük gelir anlamında kullanılır.(Örnek: Aman dikkat et; bu herif gara avaca gandil asa.) Gara damaklı
Kara damaklı
Dediğinden asla dönmeyen, inat. Garabazarı
Ölçüsüz, öylesine,rastgele.(Örnek: Yemeğin tuzunu garabazarı attım) Gaz Osman
İstanbul Türkçesi
Avanak, bön Gemini gevmek
Yapacak gücü olduğu halde çalışmadan oturan, tembellik eden. Gıldır gıldır
İstanbul Türkçesi
Bir şeyin, bir olayın hiç takılmadan doğasına uygun olarak işlemesi. Bu deyim, bir işin hiç sekteye uğramadan gittiğini anlatmak için kullanılır.(Örnek: Makine gıldır gıldır işliyor) Gırk apdesli
Kırk abdesli
İşini bir türlü bitiremeyen uyuşuk kimseler için söylenir. Gız evladı bi topak hamır, nereye ata:sañ oraya yapışır
Kız evladı bi topak hamur, nereye atarsan oraya yapışır
Kız evladının mutlaka yuvadan ayrılacağını, kime verilirse orada yuva kuracağını ifade etmek için söylenir. Gız gözeli
İstanbul Türkçesi
Çok yakışıklı, bebek yüzlü erkeklerin güzelliklerini anlatmak için söylenir. Gizli buzaya gelen, eşgare dovurur
Gizli işler çeviren kötü niyetli kimselerin yaptıklarının mutlaka açığa çıkacağını anlatmak için söylenir. Götü, başı bir oynamak
Söyledikleriyle yaptıkları bir olmayan, dönek, kalleş ve oynak kişiler için söylenir. Göyün dönmesi
Gönül dönmesi
Mide bulantısını anlatmak etmek için kullanılır Gulak hamırı
Kulak hamuru
Söz dinlemeyen, anlayışı kıt kişiler için söylenir. Gurum gibi
İstanbul Türkçesi
Siyah renkli olan ve renginden çok bir şey kaybetmemiş, fazla yıpranmamış yeni gibi duran kumaş ya da giyisi.(Örnek: Yeni bir kazak almana gerek yok; kazakların zaten gurum gibi) Guzularınan gırkılmak
Kuzularınan kırkılmak
Yaşından beklenmedik eylemlerde bulunan, kendinden küçüklerle ve dengi olmayanlarla bir hareket etmeye çalışan kişileri anlatmak için söylenir. Gün bata:; gavır yata:
Gün batar; gavur yatar.
Günü elden geldiğince değerlendirmeden erkenden uyuyanları eleştirmek için söylenir. Güvenme dosduña, bok doldurur postuña
Bir kimseye körü körüne güvenilmemesini, her zaman uyanık olunmasını ifade eder. Güvey Me:med
İstanbul Türkçesi
Güzel giyinmeyi seven ve kendine bakan erkek. Güz bilici
Güz pilici
Soğuğa dayanamayan, hemen hastalanan narin kimse Halıña bakmadan, Hasan dayıynañ oduna gidiyo
Haline bakmadan Hasan dayı ile oduna gidiyor
Durumuna bakmadan her işe kalkışanları uyarmak için kullanılır. Hallanmak
Hallenmek
Zayıf bir kişinin aşırıya kaçmayacak biçimde kilo alması, toparlanması. Hamparış'ın hacı memiş
Sürekli birşeyler yemeyi alışkanlık edinen kişi, pis boğaz. Han oldu
Bir yerin çok soğudunda anlatmak söylenir.(Örnek: Kapat kapıyı, evin içi han oldu.) Hap yap; para kap
İstanbul Türkçesi
İşe yaramayan eşyaları süsleyip püsleyip insanlara satarak, ceplerini boşaltmak isteyen açık gözlüleri eleştirmek için kullanılan bir deyimdir. Harman darman olmak
İstanbul Türkçesi
Dağılmak, param parça olmak.(Örnek: Yalanla ayakta tuttuğu yuvası, harman darman oldu) Hazetmedim huyla başımda bitdi
Hazzetmediğim huylar başımda bitdi
Açıklama Hazıra hazna dayanmaz
Hazıra hazne dayanmaz
Hazıra dağlar dayanmaz anlamında bir deyim. Her gelendeñ alañla, göyneksiz galañla
Her gelenden alanlar, gömleksiz kalanlar
Olmadık şeylere para harcayanların, sonunda sıkıntı çekeceklerini anlatmak için kullanılır. Hesapsız sıçma oturan, emekleylek daş ara.
İstanbul Türkçesi
Bir işi planlamadan, sonuçlarını göze almadan yapmak, istenmeyen sonuçlara neden olabilir. Hora geçmek.
Minnet, şükran ifadesi Hun oldum
Çok üzüldüğünde söylenir Islık sıçanı
Kabahat işleyen ve bunun farkında olarak utanan, insanlardan kaçan kişiler için söylenir. İ:san baldan, gaymakdan usanıyo
İstanbul Türkçesi
Sürekli aynı şeyler yapmak insanı usandırır. İnsan her alanda sürekli en iyiyi aramalıdır. İ:sanıñ eyisiñnen del, kötüsüñnen geçiniceñ
İnsanın iyisiyle değil, kötüsüyle geçineceksin
İyiyle geçinmenin kolay olduğunu, marifetin kötüyle geçinmek olduğunu ifade etmek için söylenir. İçi gan, dışı gön
Sürekli kötülük düşünen ve olayları hep kötüye yorumlayan kişiler için söylenir.(Örnek: Ona akıl danışılır mı; içi gan dışı gön.) İçirik gibi
Kullanılmayan kirli kumaşlara ve yorgan, yastık içine "içirik" denir. Bir şeyin kirli olduğunu belirtmek için kullanılır.(Örnek: Mendilin içirik gibi olmuş) İlimsiz dikimsiz
İstanbul Türkçesi
Hiç bir şey bilmeyen, elinden bir iş gelmeyen ve öğrenmek için çabalamayan kişiler için söylenir. İtil itil bakmak
İstanbul Türkçesi
Gözlerini kaçırmadan bakmak. Kendini kütaf etmek
İstanbul Türkçesi
Kendini harap edercesine üzmek, yormak Köpek bok yimekdeñ ferat gelmez
Huylu huyundan vazgeçmez anlamında söylenir. Köpek daşlamak
Köpek taşlamak
İş görecek gücü olduğu halde, amaçsızca vaktini harcamak. Köpeye dolañma; ormañı dolan
İstanbul Türkçesi
Bir işte, zararlı olan zahmetsiz seçeneği seçmektense, zor olan hayırlı seçeneği seçmenin daha iyi olduğunu anlatmak için söylenir. Kör dellal
İstanbul Türkçesi
İnsanları rahatsız edercesine yüksek sesle konuşan Körün hanı
İstanbul Türkçesi
Neredeyse konuğu hiç eksik olmayan ev. Kösülmek
Kendini harap edercesine ağlamak. Lök gibi
(Yerinden kalkmayan, bir türlü harekete geçmeyen uyuşuk.(Örnek: Kalk bakalım, çok işimiz var; oturma öyle lök gibi.) Malak gibi
İstanbul Türkçesi
Manda yavrusuna malak denir. Mandalar çamurda yatmayı severler. Bu deyim üstünü başını kirleten kişiler için kullanılır. Manov fıçısı
Manav fıçısı
Aşırı şişman kişi. Me:med'deñ alır A:med'e geydirir; A:med'deñ alır Me:med'e geydirir
Mehmet'ten alır Ahmet'e giydirir; Ahmet'teñ alır Mehmet'e giydirir
Sürekli borçlanarak yaşayan. Borcunu, borç ile kapatan kişiler için söylenir. Mızık gibi
Kendini hasta zanneden kimseye, aslında hasta olmadığını anlatmak için söylenir.(Örnek: Hiçbir şeyin yok, mızık gibisin) Misafirin guyruğu apışarasında olur.
Misafirin kuyruğu apışarasında olur.
Bu deyim, genellikle misafirliğe götürülen ya da bir eve konuk gelen küçük çocukların uslu durmaları için söylenir. Misafirin, ev sahibini utandıracak, üzecek harekette bulunmaması gerektiğini anlatır. Misir unu
İstanbul Türkçesi
Güçsüz, takatsız insan. Ne eyere geliyo; ne semere
İstanbul Türkçesi
Her türlü seçenek sunulsa da hiç birine razı olmayan. Oba oldu
Bir yerin duman altında kalması. Od yok, ocak yok
Bir kişinin çok yoksul olduğunu, yiyecek ekmeği, yakacak odunu olmadığını anlatır. Odlu gözün arayerinde
Aniden oldu, bir anda olup bitti anlamında kullanılır.(Örnek: Çocuk odlu gözün arayerinde kayboldu) Okunmadık düvüne kesdene satma: mı gidem?
Okunmadık düğüne kestane satmaya mı gideyim?
Çağırılmayan yere asla gidilmemesi gerektiğini anlatmak için kullanılır Olmadıñ bi aslı olur
Eğer bir işte başarılı olunamıyorsa mutlaka birşeyleri yanlış yaptığımızı, suçu kendimizde aramamız gerektiğini, mazeretlere sığınılmamasını anlatmak için söylenir.(Örnek: Zamanını hep eğlenceye harcadı; sınavı kazanamadı. Eee olmadın bi aslı olur.) Orakcınıñ ora:nı saklamak
Orakcının orağını saklamak
Bir kişiyi işinden alıkoymak. Ortalık Haccesi
Ortalık Haticesi
Oradan oraya söz taşıyıp insanları birbirine düşüren, ortalığı karıştıran kimse. Osurdumu sıçdı oluyo
Ne yapsam yanlış anlaşılıyor anlamında söylenir. Öküzü götünden samanlamak
İstanbul Türkçesi
Bir şeyi yanlış anlamak.(Örnek: Ben sana öyle mi söyledim? Öküzü götünden samanlıyorsun) Övgün öküz düvene sıça:
Bir kişiyi gereksiz yere övmenin doğru olmadığını ve zarar getireceğini anlatmak için söylenir. Paçanaklı
İstanbul Türkçesi
Temizlik konusunda titiz olmayan, giyimine özen göstermeyen, pis kimse. Palas pandıras
Apar topar Papaz harman olmak
Kavga etmek, birbirine girmek, dalaşmak.(Örnek: Arkadaşımla papaz harman olduk) Partal attırmak
İstanbul Türkçesi
Bir şeyi parçalamak, didik didik etmek Pek yavız
Pek yavuz
Zarif, ince, kibar anlamında kullanılır. Peşiraf vermek
Ukalaca, nutuk atar gibi konuşmak. Sana bi tıngır, otu da bitiñi gır
Sana bi tıngır, otur da bitini kır
Karışma, kendi işine bak anlamında söylenir. Sekiz davı dokuz seyiddiriyo
Sekiz dağı dokuz koşturuyor
Çok gezenler için söylenir. Serfoşun mekdubu okunmaz
Sarhoşun mektubu okunmaz
Sarhoş kişinin ne yapacağı belli olmadığı için onu muhatap almamak, bulaşmamak gerekir. Sığır, buza: geldi
Sığır, buzağı geldi
Eskiden köyde hayvancılığın yapıldığı dönemlerde sığırtmaçlar hayvanları otlatmaya götürür ve akşama doğru dönerlermiş. Bu deyim sohbeti uzatan kadınlara şaka yollu takılmak için söylenir. Akşam oldu hâlâ sohbet ediyorsunuz; işiniz yok mu anlamında. Sındırlıyı sıyıddırdı
Çok gezenler için söylenir Sırpandöşek
İstanbul Türkçesi
Boylu boyunca yatmak, yatırmak.(Örnek: Bahçedeki otları sırpandöşek yaptım) Sırtıñda yımarta küfesi mi va:?
Sırtında yumarta küfesi mi var?
Mecbur olmadığın bir sıkıntıya niye katlanıyorsun; boşver gitsin anlamında. Söhbetsiz
Sohbetsiz
Düşünmeden olur olmaz konuşup insanların yüreğini inciten ve konuşma adabını bilmeyen kişiler için söylenir.(Örnek: Arkadaşın söhbetsiz; onunla konuşurken dikkatli ol.) Şaşbaş olmak
Aşırı derecede şaşırmak, hayal kırıklığına uğramak Şırla: yavı eşemek
Şımarmak, yüz bulmak, gevezelenmek anlamında kullanılır Şinik kafalı
Söylenenleri bir türlü anlayamayan, boş kafalı. Ta benim bokum sıva tutmoyo
Daha benim bokum sıva tutmoyor
Daha sözüm geçmiyor anlamında söylenir. Tacı, taddı yere vurmak
Tacı, tahtı yere vurmak
Dediğinde direten, inat eden. (Örnek: Bir türlü dinletemedik; tacı tahtı yere vuruyor) Takım, tufanım kesildi
Gücüm kalmadı, yoruldum anlamında kullanılır. Topu dikmek
İstanbul Türkçesi
Ölmek Tosba: gabıñdañ çıkmışda, gabı:ñı beyenmemiş
Kaplumbağa kabuğundan çıkmışta, kabuğunu beğenmemiş
Geçmişini unutan, anasını, atasını saymayan, beğenmeyen.(Örnek: Bu ev, anadan atadan benim.) Tuggucuk gibi
Tombul bebek. Uluyan köpek, davara gurd getirir.
Uluyan köpek, davara kurt getirir.
Acısını, derdini hafifletmek yerine onu körükleyen, üstüne giden ve olur olmaz yere ona buna sataşan kişinin başına mutlaka bela açılacağını anlatır. Üğrük üğrük
Topluca, akın akın. Yal gibi
Köpek yemeğine yal denir. Bir yiyeceği ya da içeği beğenmediğini anlatmak için kullanılır. (Örnek: Bu nasıl yemek, yal gibi olmuş.) Yalakcı
Çıkarı için onursuzca başklarının dediklerini yapan, haksız olsalar bile onları destekleyen. Yan başıña, dön başıña
İnsanın kendi işini kendisinin yapması gerektiğini anlatmak için söylenir. (Örnek: Kimseye avuç açma. Yan başına, dön başına.) Yarım osuruk
Güçsüz, çelimsiz kişi, Yaşar oldu
(Kadınlarımız, yaptıkları elişinin bir türlü bitmediğini, çok uzun sürdüğünü anlatmak için kullanırlar.(Örnek: Oya bir haftadır bitmedi; yaşar oldu) Yavan davranmak
İş işten geçtikten sonra harekete geçmek, önlem almak. Yılan, eşini sokmaz
Bir insan ne kadar kötü olursa olsun, sevdiği kişiye zarar vermez. Yıldızı kesmek
Bir işden çok iyi gelir elde etmek.(Örnek: Bu işyerini açman iyi oldu; yıldızı kesiyorsun.) Yi gagacına
Yemeğini ihmal etme anlamına gelebilen bu söz zayıf, çelimsiz ve beslenmesine dikkat etmeyen kişileri uyarmak için kullanılan bir deyimdir. Yidi:m avı, geydi:m kefen
Yediğim ağı (zehir), giydiğim kefen
Dayanma gücünün üstünde derdi olan kimseler, içinde bulundukları zor durumu anlatmak için söylerler. Yunañ gevırı
Yunan gavuru
Gaddar ve zalimlere söylenir.